Wywiad z Agnieszką - część pierwsza

Jakieś pół roku temu do mojej żony Agnieszki zgłosił się człowiek (obecnie bezimienny, bo kontakt się urwał) z prośbą o wywiad. Materiał miał ukazać się w jakimś piśmie akademickim. Nie mam pojęcia czy do tego doszło, jednak sam wywiad doszedł do skutku i jak sądzę jest ciekawszy od większości tych, jakich ja udzieliłem. Dziś jego pierwsza część. Serdecznie zapraszam do lekturzenia!

Bezimienny oprawca: Jak się poznaliście? Czy już wtedy tworzył?

Agnieszka Kyrcz: Poznałam go jako Patryka, czyli basistę zespołu, w którym śpiewała moja przyjaciółka. I dla mnie długo miał na imię Patryk. Kazimierzem był  w pracy, Januszem w domu. Pomieszanie z poplątaniem… On był wtedy filarem tego zespołu, kolejni członkowie w miarę upływu czasu wykruszali się. Pisał teksty piosenek i głównie zajmował się właśnie muzyką.

Jeśli tworzył, to zdawała Pani sobie z tego sprawę? Może znała Pani któreś z jego dzieł już wcześniej?

Gdy go poznałam, wiedziałam jedynie, że gra w zespole. Na początku naszej znajomości często pisaliśmy do siebie listy, takie zebranie myśli, co kogo gryzie, jak się zapatruje na dany temat. Dla mnie osobiście były to takie przedłużenia naszych rozmów. Pamiętam jak zdziwił mnie pierwszy list od niego, nie że go dostałam, lecz forma i treść, taki literacki. Ujął mnie sformułowaniem „Rozdwojenie jaźni to gra mojej wyobraźni”.

Ale nie dlatego zaczęliśmy być ze sobą, że on jest twórcą. Jak dla mnie znacznie bardziej pociągające było to, że jest policjantem. Sama kiedyś chciałam być policjantką. Na szczęście dla nas w moim przypadku nic z tego nie wyszło; dwóch policjantów w małżeństwie to o jednego za dużo.

Czy od razu wiedział, że zostanie pisarzem? A może zdecydował się na tę drogę dopiero z czasem?

Dość długo marzył o karierze gwiazdy rocka (śmiech). Tworzenie muzyki wiąże się z próbami, to oczywiste. Inaczej się nie da. Nieszczęście polega na tym, że członkowie zespołu często nie zjawiają się na próbach. Jeszcze gorsza jest sytuacja, kiedy nie mają do tego serca. Wtedy najlepszy nawet zespół szlag trafia. Tak było i w tym przypadku. Zespół był pierwszym i ukochanym dzieckiem mojego męża. Poczucie wspólnego tworzenia z ludźmi, których pociąga jakaś pasja to cały Kazik. Gdy zaczęliśmy być ze sobą, te próby bardzo mnie denerwowały. Dlaczego? Zabierały mi go. Jeszcze rozumiem, gdyby to miało jakiś sens, szło w dobrym kierunku, ale jak on na próbę z Nowej Huty, gdzie mieszkaliśmy, jechał półtorej godziny i wracał wkurzony, bo nie przyszedł klawiszowiec, gitarzysta czy wokalistka, to nie było w porządku. Zaczęłam go namawiać, żeby zajął się czymś innym, co sprawia mu frajdę, a najlepiej nie wiąże się z opuszczaniem domu. Wygodne? Tak, bardzo, jednak nie tylko o wygodę tu chodziło. Myślę, że pisanie w jego przypadku było kwestią czasu, bo opowiadał mi, że państwo Kajtochowie zainteresowali się jego wierszami, mieli mu pomóc w wydaniu ich. Publikował też liryki w tomikach grupy literackiej Formacji Szesnaście. I chyba to były jego początki pisarstwa. Poza tym, gdy się poznaliśmy, pokazywał mi setki stron zapisanych swoimi wierszami. Część z nich została przerobiona na piosenki, cześć czekała na dogodną okazję. To jest też jakiś jego upór, bo prawie nic z tego, co napisał nie może zostać wyrzucone, zawsze może się przydać…. Gdy już zrozumiał, dojrzał do tej myśli, że najlepsze dla niego będzie pisanie opowiadań, zabrał się za poprawianie „Teraz i na zawsze” - swojego opowiadania, którego pierwszą wersję miał gotową od dawna. Poprawiał, poprawiał i poprawiał…. To cały on. Uwielbia perfekcję.

Pytanie ogólne. Jak to jest być żoną pisarza? Na własnym przykładzie zauważa Pani jakieś szczególne elementy takiego związku?

Mhm, to pytanie jest troszkę dziwne dla mnie, bo równie dobrze można by zapytać jak to jest być żoną policjanta. Na pewno nigdy nie chciałabym, aby moje dokonania w życiu sprowadzało się do tego że jestem żoną p… - czy to pisarza czy policjanta, czyli panią pisarzową, czy – w naszym przypadku - panią majorową. Myślę, że jeśli ktoś ma partnera, który żyje swoją pasją, to wie o czym mówię… Bycie pisarzem na pewno wiąże się z jakimś rozgłosem, większym czy mniejszym. Ten rozgłos w jakiś sposób uderza również w pozostałych członków rodziny. Nasz 14-letni syn spotyka się z komentarzami typu: „Kyrcz, ten Kyrcz? Twój tata pisze horrory?”, u mnie w pracy zdarzają się komentarze typu „O! Widziałam pani męża w gazecie!”. Miłe to jest, nie ma co kryć. Osobną kwestią jest fakt jak jego pisanie wpływa na nasze życie. Bo twórczość, która przecież sama się nie robi, jest kosztem spędzania ze sobą wolnego czasu. Nie mamy go za wiele, ale on musi nim tak rozporządzać, żeby znaleźć go dla mnie, dla dzieci, na załatwianie różnych spraw ważnych i mniej ważnych (proza życia), a możliwością codziennego pisania. Natomiast co do rzeczy, które można by określić mianem odróżniających nasz związek od innych… Hm, staram się zwalniać go z niektórych obowiązków domowych, zapewnić mu warunki do skupienia na pisaniu… Kiedyś mi to przeszkadzało, ale już się z tym pogodziłam. Wiem, że on bez pisania nie może żyć, a kiedy długo nie ma do tego okazji po prostu robi się wściekły. 

Jak Kazimierz wpada na pomysły do swoich książek? (funkcjonuje jakby nigdy nic i nagle na coś wpada, czy może cały czas coś notuje).

Na pewno robi mnóstwo notatek, na najdziwniejszych kartkach i karteluszkach. Te notatki upycha w książkach, portfelu czy torbie. Nauczyłam się, że nie mogę nic z tego wyrzucać, wszystko jest „święte”, potrzebne, ważne. Co do pomysłów na jego opowiadania czy powieści to jest podobnie jak kiedyś ze słuchaniem muzyki i wyłapywaniem dźwięków do linii gitary basowej – mąż obserwuje wszystko wokół i wyszykuje drobiazgi, słowa, sytuacje, które później służą mu do stworzenia różnych scen czy dialogów w jego książkach.

Dodajmy, że te pomysły nie są zwyczajne, często epatują brutalnością, wulgarnością czy erotyzmem. Skąd biorą się takie obrazy w Jego głowie?

Efekt końcowy stanowi jakby wentyl bezpieczeństwa od ciśnienia rzeczywistości. We współczesnym świecie tych elementów, o które pytasz, jest strasznie dużo. O brutalności czy wulgarności nie ma co nawet wspominać, bo wystarczy wyjść na ulicę, czy włączyć telewizor w porze nadawania dziennika TV. Nawet reklamy głupiej kawy czy kosmetyków, są bardzo często przesiąknięte erotyką. Nikt mnie nie pyta, czy chcę oglądać nagie kobiety na przykład w czasopismach przeznaczonych dla kobiet. Po prostu nie ma przed tym ucieczki… Gatunek, w którym porusza się mój mąż, ma to do siebie, że wszystkie te elementy są pożądane, a wręcz konieczne. Spróbowałby tego nie zawrzeć i zaraz podniosłyby się krzyki „znawców” tematu odsądzających go od czci i wiary. Zresztą, prawda jest taka, że nie cała jego twórczość jest taka. Wiersze są bardzo intymne, romantyczne, czasem wesołe, czasem nostalgiczne, zależnie od jego nastroju – kto czytał, ten wie.   

Skąd z kolei fascynacja ludzką psychiką, która często odgrywa istotną rolę w jego dziełach?

Ludzka psychika obejmuje niezgłębione wręcz obszary i tajemnice, a że przemyślenia mojego męża także bywają głębokie, siłą rzeczy jedno zgrywa się z drugim. Tym, co stanowi siłę literatury, moim zdaniem jest przede wszystkim możliwość dzielenia się swoimi przeżyciami, bądź tym co przytrafiło się innym ludziom, wzbogaconym o własny komentarz, ogląd spraw. Myślę, że mój mąż nie chce pisać o przysłowiowej dupie Maryni, że pragnie, by ktoś kto czyta jego utwory mógł coś z nich wynieść, jakąś refleksję, temat do przemyśleń. Ja sama po przeczytania książki chcę o niej pamiętać, podyskutować, wymienić się poglądami.

Tworzenie takich wizji sprawia mu przyjemność, podobają mu się? Czy raczej są pewnego rodzaju narzędziem, aby pokazać coś innego? Co?

Gdyby nie miał z tego frajdy, pewnie nie pisałby o tym. Żaden z twórców nie chce być nijaki, każdy próbuje wyróżniać się na plus. W przypadku mojego męża jest tak, że on stara się szokować, ale nie dla samego szokowania, tylko powiedzenia czegoś „od siebie”. Nie dziwię mu się, że postępuje w ten sposób, sama nie lubię czytać przesłodzonych romansideł czy innych trzystustronicowych „dzieł” o niczym.

Jak zachowuje się, gdy tworzy? Ma jakieś charakterystyczne zwyczaje związane z tym procesem?

Nie są to jakieś wstrząsające rytuały. Pije dużo kawy i herbaty… Zawsze musi mieć coś takiego pod ręką. Zwykle nie robi afery z tego, że tworzy. Najczęściej pisze wieczorami, gdy nasza córka już śpi, ja czytam, a syn uczy się albo ogląda telewizję. Każde z nas robi wtedy coś dla siebie. Razem z synem wiemy, że w takich chwilach nie należy mu zawracać głowy… Jak już powiedziałam, nie są to rzeczy szczególnie intrygujące. Nie zabija chomika, żeby wprawić się w odpowiedni nastrój. Ma gabinet, który urządził w taki sposób, by ułatwiało mu to „obrabianie” swoich pomysłów. Nad jego biurkiem wisi tablica korkowa z przypiętymi do niej notatkami, zdjęciami i reprodukcjami. Na lewo od niej ma reprodukcję obrazu z różnokolorowymi maszynami do pisania, którą dostał w prezencie od przyjaciela. Zdaje się, że pomaga mu to znalezieniu weny. Kiedy uchyli okno, wieczorami, w nastrój grozy wprawić go mogą wyjące za oknem psy sąsiadów, co – z tego co mi mówił – nieodmiennie wzbudza z nim mordercze instynkty. Czasami otwiera okno i krzyczy na psy prosząc je, by schowały się w budach. Niekiedy „uśmiecha” się do nich szeroko, pokazując swoje kły.